Recensie: Kortom… de Autobiografie van John Cleese

Onlangs heb ik Kortom… de Autobiografie van John Cleese gelezen, omdat ik hem buitengewoon grappig vind en dus meer over hem wilde weten. Ik was benieuwd naar de persoon achter de hilarishe Basil in Fawlty Towers, de man achter al die typetjes in Monty Python en ik ben een van die mensen die A Fish Called Wanda en Fierce Creatures goed kan waarderen. Ik heb wel erg lang gedaan over dit boek en ik heb tussendoor zelfs heel veel andere boeken gelezen. Waarom? Lees daar meer over in deze recensie.

“Kortom… is het openhartige en tegelijk hilarische levensverhaal van een lange, verlegen jongeman uit Weston-super-Mare die een legende werd. John Cleese voert ons in zijn autobiografie terug naar zijn eerste publieke optreden, op St. Peter’s Preparatory School, toen hij acht jaar en tien maanden was. Hij beschrijft zijn overbezorgde ouders, die niet langer dan een jaar in een huis leken te kunnen wonen; zijn eerste werkervaring, als leraar die niets wist van de vakken die hij moest onderwijzen; zijn dagen als rechtenstudent op Cambridge, in het gezelschap van een hamster; en zijn ontmoeting met Graham Chapman, de man die twintig jaar lang zijn schrijfpartner zou zijn. Wij volgen hem gedurende zijn eerste speel- en schrijfervaringen met onder meer Peter Sellers, David Frost en Marty Feldman tot de hoogtijdagen van Monty Python. Intussen geeft Cleese zijn mening over tal van onderwerpen als de aard van comedy, de grote pluspunten van cricket en de kleine van waterskiën, en het belang van de kennis van de regeerperiodes van alle koningen en koninginnen van Engeland. Met deze autobiografie, een meesterlijke prestatie van ’s werelds grootste komiek, leren we stukje bij beetje de man kennen die met Monty Python en Fawlty Towers de wereld veroverde.”

Toen ik begon aan zijn 410 pagina tellende autobiografie verwachtte ik minstens elke 10 bladzijdes wel hardop te lachen. Dit zat in het begin nog wel goed, toen hij bijvoorbeeld omschreef waar zijn moeder allemaal bang voor was (spoiler alert: nagenoeg alles), maar het schommelde per hoofdstuk hoeveel er gelachen kon worden. Niet verwonderlijk als je zijn jeugd doorneemt, door zijn vader’s werk, een verzekeringsagent, verhuisde John Cleese regelmatig naar verschillende Britse dorpjes. Al gauw blijkt dan ook dat John Cleese niet altijd de creatief briljante persoon is geweest zoals ik hem zie. In zijn jongere jaren was hij eerder ongemakkelijk en misschien zelfs een beetje wereldvreemd. Door de vele verhuizingen moest hij zich telkens aanpassen en nieuwe vrienden leren maken. De achtergrond die hij beschrijft, een Brits gezin uit de middenklasse dat niet gauw out of the box denkt, verklaart niet waarom hij uiteindelijk heeft bereikt wat hij heeft bereikt. Dat hij ontzettend slim is, wordt wel al gauw duidelijk. Hij voltooide dan ook een studie rechten aan de University of Cambridge. De plek waar hij zijn creativiteit ontwikkelde tijdens zijn jaren bij Footloose, waar hij niet eens de allergrappigste was van de club (of is John Cleese gewoon heel bescheiden?). Ik vind het intrigerend om te lezen dat hij in het begin van zijn carrière zenuwachtig was om het podium op te gaan, hoe hij door kan draven maar ook hoe hij zich uit bepaalde situaties op een creatieve en absurde manier redt. Het doet je realiseren dat (bijna) iedereen klein begonnen is, zelfs een komiek zoals hij.

Niet elke pagina staat dus bomvol geniale grappen. Memoires hoeven natuurlijk ook niet continu dolkomisch te zijn, als ze maar echt zijn. Ik vermoed dat zijn autobiografie beter in het Engels gelezen kan worden, omdat sommige grappen in het Nederlands toch niet helemaal aankomen. Dat voelt tijdens het lezen een beetje pijnlijk, vooral omdat hij in zijn werk en in interviews mij wel telkens aan het lachen krijgt.

Voor de Monty Python fan is het leuk om te lezen op welke situaties sommige sketches gebaseerd zijn. Zo blijkt maar weer dat creativiteit gevoed wordt als je goed luistert en om je heen kijkt. Uit de autobiografie van John Cleese blijkt wel hij naast heel erg creatief ook zeer intelligent is, dat punt benadruk ik nogmaals omdat ik dat bewonderingswaardig vind. Op een bepaald punt schrijft hij ook dat hij ook de academische wereld wel in had gewild, als hij tenminste genoeg interesse had gehad in één specifiek vakgebied.

Dit boek stopt bij de vorming van Monty Python, daardoor kun je speculeren over John Cleese zijn plannen om meerdere delen te schrijven (ik hoop het!). Je kunt zijn opmerking “ dat hij het misschien maar bij schrijven moeten houden” wellicht als hint zien. Al met al ben ik blij dat ik het heb gelezen en dat ik nu meer weet over de persoon John Cleese. Het is naar mijn mening geen boek die je in één ruk uitleest, maar het is wel vermakelijk om deze autobiografie zo nu en dan op te pakken. Ik geef het boek vier kopjes koffie, ondanks dat een autobiografie niet mijn favoriete categorie blijkt te zijn. Waarom dan toch 4 stuks? Omdat het John Cleese is.

Beoordeling