Voor het eerst in een flinke tijd las ik weer eens een boek in het Nederlands! Een tijdje geleden trouwens al, de komende tijd zal ik een inhaalslag aan recensies doen. 🙂 En wat voor een boek… heftig hoor! De titel doet het natuurlijk al direct vermoeden: De jongen die tien concentratiekampen overleefde.

Flaptekst

De jongen die tien concentratiekampen overleefde vertelt het waargebeurde verhaal van Yanek, een Joods jongetje tijdens de Tweede Wereldoorlog in Polen. Als de nazi’s de jacht op de joden openen in het land, verandert zijn vertrouwde leventje in een nachtmerrie die helaas werkelijkheid is. Hij wordt van het ene concentratiekamp in het andere geplaatst, uitgehongerd, gemarteld en uitgebuit en kijkt de dood keer op keer in de ogen.

Het is een wonder hoe Yanek, of volgens de tatoeage op zijn arm PRISONER B-3087, de Tweede Wereldoorlog uiteindelijk overleeft. Maar waar je je als lezer misschien nog wel het meest over verbaast is de kracht van een jongen om te overleven. Hoe lukt het Yanek om zijn hoop niet te verliezen en vooral, om niet te vergeten wie hij werkelijk is?

Mijn eerste indruk

Het boek begint al heftig met de veranderende sfeer in Polen rond het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Yanek, de hoofdpersonage, moet al gauw verhuizen naar het getto met zijn familie. Niet iedereen is direct in paniek, maar als lezer weet je natuurlijk al hoe de geschiedenis zich heeft afgespeeld.

De schrijfstijl is geschikt voor oudere jeugd, daar moest ik zelf even doorheen komen. Je merkt wel direct dat het een verhaal wordt die indruk op je gaat maken.

Het verhaal

Yanek is een Joodse jongen die in Polen woont. Met de komst van de nazi’s moet hij met zijn familie in het getto wonen. De omstandigheden daar verslechteren snel en er vinden razzia’s plaats. Hij en zijn familie kunnen daar eerst nog aan ontkomen. Uiteindelijk wordt Yanek zijn familie toch weggevoerd naar de concentratiekampen. Hij zelf is uiteindelijk ook aan de beurt.

Hij wordt van concentratiekamp naar concentratiekamp gebracht in veewagons en staat oog in oog met sadisten zoals Josef Mengele en Amon Goeth. Op wonderbaarlijke wijze overleeft hij niet alleen dat, maar ook twee dodenmarsen en tien concentratiekampen waaronder Auschwitz-Birkenau, Buchenwald en Bergen-Belsen.

Wat ik ervan vond

Wat een aangrijpend en heftig boek. Er vallen zoveel dingen in het niet bij dit soort extreme verhalen. Toch laat het ook Yanek zijn overlevingskracht zien. En dat zelfs in de duisterste omgevingen er daarnaast ook nog goedheid kan plaatsvinden.

Ik vind het een belangrijk boek en al deze waargebeurde verhalen moeten we met zijn allen blijven lezen. Niet omdat het heel gemakkelijk is om over dit soort verschrikkingen te lezen, maar zodat we hopelijk extra goed beseffen dat we een herhaling ervan nooit kunnen toelaten.

Conclusie van De jongen die tien concentratiekampen overleefde

Het boek is qua schrijfstijl meer gericht op oudere jeugd, maar qua inhoud meer op volwassenen. Desalniettemin is het een boek met een bijzonder, waargebeurd verhaal dat we nooit moeten vergeten. Het is bizar om te beseffen wat voor omstandigheden wij mensen kunnen overleven. Daar kunnen qua beoordeling ook niet genoeg kopjes koffie aan gegeven worden.

Beoordeling

Na weken, wat zeg ik, maanden van afwezigheid is het tijd voor een recensie. En als ik dan terug van weggeweest ben, dan moet ik natuurlijk wel met een parel van een boek komen. Dus Spijkerschrift it is! 😉 Sorry jongens, ik zal jullie nooit meer 5 maanden laten wachten.

Soms, heel soms gebeurd het dat je per ongeluk jaren lang een boek in de kast hebt. Ongelezen, onder het stof met een vergeelde prijssticker. Je weet eigenlijk niet zo goed waarom hij ongelezen is. Waarschijnlijk was de tijd er niet naar. Soms voelt het gewoon niet goed om aan een boek te beginnen. Het is te zwaar, of misschien te licht. Je kent het wel. Vorige week was ik op zoek naar het boek van mijn moeder toen Spijkerschrift van Kader Abdolah ineens afgedankt op de vloer lag. Niet oké! Het voelde alsof het nu wel de juiste tijd was om hem te lezen. Zo gezegd, zo gedaan. Lees in deze recensie wat ik van het boek vind.

Mijn eerste indruk van Spijkerschrift

Een gefrustreerde zoon, die in het reine probeert te komen met het verleden door het spijkerschrift van zijn doofstomme vader op papier te zetten. Is het niet interessant dat wanneer ik zoek naar het boek van mijn moeder, ik een boek met dit onderwerp vind? Het maakte me nieuwsgierig. Al na een paar pagina’s lees ik de volgende prachtige zin; “Zijn wereld was de wereld van zijn verleden, van wat voorbij was, van wat hij had geleerd en van zijn herinneringen. De weken, maanden en jaren kende hij niet. Tijd had voor hem geen betekenis”. Ik heb de zin drie keer gelezen, prachtig! Dit belooft veel goeds.

Waar het boek over gaat

Deze autobiografische roman bevat veel dingen. Liefde, verraad, dood en religie in een even sprookjesachtige als woelige setting. Daar waar politiek, geschiedenis, aardrijkskunde, religie, vluchtelingen en ontheemding een grote rol spelen. Ondertussen vertelt het ook een persoonlijk verhaal over een geschoolde man, Ismaiel en zijn vader Aga Akbar, de doofstomme tapijtmaker.

Aga Akbar heeft in de loop van zijn leven een boek geschreven in een eigen ontworpen spijkerschrift. Na zijn dood in de bergen wordt het boek bij zijn naar Nederland gevluchte zoon Ismaiel bezorgd. Ismaiel probeert het leesbaar te maken, net zoals hij zijn vader vroeger verstaanbaar moest maken. Zo tovert Kader Abdolah het leven van Aga Akbar en zijn zoon Ismaiel tevoorschijn.

Via de persoonlijke geschiedenis van zijn familie en ouderlijk huis schetst hij tevens de recente geschiedenis van de 20e eeuw. Historische gebeurtenissen en sociale veranderingen wisselen elkaar af. De twee sjahs, Mossadegh en Khomeini nemen hun tijd op het podium, elk hun sporen achterlatend. De Sovjet-Unie doemt op langs de grens; Saddam Hussein verklaart de oorlog; het westen haalt olie op. Kortom een verwarrende wereld voor een man die niet kan horen of praten, met een zoon die links georiënteerd is en hem zelfs ge/misbruikt in zijn revolutionaire strijd.

Wat ik ervan vond

Een goede roman schrijven is één ding. Een goede roman schrijven in een taal die niet jouw eerste taal is, is iets anders. Dat is, naar mijn mening, een knap staaltje meesterwerk! Kader Abdolah zegt vaak dat hij in het begin van zijn carrière in het Nederlands maar een beperkt aantal woorden beschikbaar had. Het is precies dat wat naar mijn mening veel heeft bijgedragen aan zijn onderscheidende, poëtische stijl. Waar veel Nederlandse schrijvers zoveel mogelijk moeilijke woorden op een pagina gooien om iets simpels te vertellen, weet Kader jou alles te vertellen met weinig woorden. Ontzettend mooi! Daarnaast is het interessant dat hij de rijke geschiedenis van zijn land tussen de regels door vlecht in een krachtig familieverhaal, zonder dat het “Wikipedia-achtig” aanvoelt.

De verschillende personages, onder meer de dichtende oom Azem Khan en Ismaiels zusje Goudklokje zijn interessant, maar het is vooral de vader-zoon verhouding die het boek doet leven. Het omvat de complexiteit van gevoelens binnen hun relatie, maar is tegelijkertijd ingetogen en liefdevol.

De conclusie van Spijkerschrift

Het mysterie binnen het verhaal is ons onvermogen om te weten wat Aga Akbar denkt en voelt. Hij zit gevangen in een zintuiglijke wereld zonder gehoor of spraak en communiceert via eenvoudige gebarentaal. De roman doet geen poging om zijn werkelijke ervaring weer te geven. En dat maakte het voor mij moeilijk om me met hem te identificeren. Dit is voor het eerst dat een karakter mijlenver van mij afstaat en dat maakte me enorm nieuwsgierig. Ik wilde alleen maar meer van hem weten, meer voelen, meer verstaan. Ja, Spijkerschrift is een ontroerend boek, een knap boek. Een boek dat het verdient om nog door velen gelezen te worden. Dus ga naar die boekhandel en koop hem!

Beoordeling