Recensie: Oorlogswinter van Jan Terlouw

Een aantal maanden terug heb ik via Geef Mij Maar Een Boek, een initiatief van de landelijke boekhandels om jongeren aan het lezen te krijgen, het boek ‘Oorlogswinter’ van Jan Terlouw aangeschaft. Ik ben tenslotte nog student, dus waarom niet?! Hij heeft een aantal maanden in mijn boekenkast gestaan omdat ik het afgelopen jaar al een aantal boeken had gelezen over de Tweede Wereldoorlog en ik even toe was aan een ander genre. Inmiddels heb ik ‘Oorlogswinter’ met veel plezier gelezen, lees in deze recensie waarom.

“Het is de ijskoude winter van 1944/1945. Nederland is bedekt door een dik pak sneeuw. De Tweede Wereldoorlog is nog in volle gang. In het westen van Nederland heerst grote honger. In een dorpje in de buurt van Zwolle woont de veertienjarige Michiel, die niet kan wachten tot hij iets kan betekenen in het verzet. Dit tot ergernis van zijn vader, die als burgemeester vooral bezig is om escalaties in het dorp te voorkomen. Als zijn buurjongen Dirk, die meedoet aan een overval op het munitiedepot, aan Michiel vraagt of hij een brief aan iemand wil bezorgen als het mis mocht gaan, voelt hij zich eindelijk serieus genomen. Maar de overval blijkt verraden, Dirk wordt opgepakt en degene bij wie hij de brief moet bezorgen, is doodgeschoten door de Duitsers. Michiel moet uitgaan van zijn eigen kracht. Hij leert al snel dat goed en kwaad dicht bij elkaar liggen. Dat oorlog misschien spannend lijkt maar vooral ook gruwelijk is. Met zijn eenzaamheid groeit ook zijn onafhankelijkheid. Michiel moet als een volwassen man zijn eigen beslissingen nemen. Die laatste oorlogsmaanden zal hij zijn hele leven met zich meedragen…”

Wat ik ervan vond

‘Oorlogswinter’ is zonder twijfel Jan Terlouw zijn meest bekende jeugdroman. Ik heb nog nooit eerder een boek van Terlouw gelezen en ik moet zeggen dat het me goed is bevallen. Zijn schrijfstijl in dit boek is opvallend omdat er af en toe ouderwetse uitdrukkingen naar voren komen, dit maakt het boek realistisch en interessanter. Of een tiener dat ook zo ervaart durf ik niet met zekerheid te zeggen. Ook vertelt Terlouw vaak van te voren wat er gaat gebeuren en of iets wel of niet gaat lukken. Voor een jeugdige lezer is het natuurlijk heel fijn om een introductie te krijgen van wat er gaat komen, dit maakt het verhaal tenslotte makkelijker leesbaar. Ondanks dat er bij elke actie al bekend is wat er gaat gebeuren, slaagt Terlouw er toch in om de spanning in het boek te behouden. Aan het einde van het boek bleek zelfs dat ik gedurende heel veel hoofdstukken totaal op het verkeerde been ben gezet en het plot mij toch totaal verraste. Knap als een schrijver dat kan!

De hoofdpersoon

Dat Terlouw zelf de oorlog heeft meegemaakt is te merken aan de goed uitgewerkte situaties en personages in het verhaal. De personages zijn dan ook zeer interessant! Michiel van Beusekom, de hoofdpersoon, is een onafhankelijke jongen van zestien jaar en hij vindt de oorlog in het begin enorm spannend. Oorlog ziet hij voor zich als een groot spektakel met heel veel heldendaden, al snel komt hij tot de conclusie dat hij dit beeld iets geromantiseerd heeft en het vooral veel verdriet oplevert. Het is een sterke jongen die niet terugdeinst na een tegenslag en hij is iemand die voor zijn medemens op wil komen. Zijn impulsiviteit en ondoordachte plannen maken hem tot een personage die je tijdens het lezen wilt helpen en soms een dikke knuffel wilt geven. In ” Oorlogswinter ‘ komen meerdere personages voorbij en Michiel moet zich telkens afvragen wie hij wel en wie hij niet kan vertrouwen. Als lezer vraag je je dit dan ook geregeld af. Gaat Michiel wel met de goede mensen in zee om de mensen om wie hij geeft te redden?

Conclusie van Oorlogswinter

“Oorlogswinter ‘ is een interessant en vlot verhaal om te lezen! Ik raad het boek dan ook zeker aan voor jeugdige lezers. Het geeft op een toegankelijke manier een kijkje in de Tweede Wereldoorlog zonder dat het te beangstigend is. Ook is het leuk om zo nu en dan wat oud Nederlands tussen de regels door te lezen! De Gouden Griffel die Terlouw met dit prachtige boek heeft gewonnen is naar mijn mening dan ook meer dan terecht!

Beoordeling:

Recensie: De Pianist van Wladyslaw Szpilman

Mijn boekenkast is vol en mijn huis ook dus er kan geen boekenkast meer bij. Twee opties; een nieuw huis vinden, wat natuurlijk heel leuk is. Of boeken uit de kast pakken die ik niet eerder heb gelezen. Sinds deze maand ga ik voor de tweede optie. Ik pak elke maand één parel uit mijn boekenkast. Deze maand is dat ‘ De Pianist ’ van Wladyslaw Szpilman geworden. Een boek dat al vijf jaar in mijn kast staat en ik nog nooit had gelezen. Lees nu wat ik van het boek vind.

“De pianist is een verbijsterend verhaal, maar is ook bemoedigend. De pianist is een ode aan de triomf van de menselijke geest, de kracht van de muziek, de overlevingsdrang en het verzet tegen het kwade. Op 23 september 1939 speelt de jonge pianist Wladyslaw Szpilman voor de radio ‘Nocturne in d-mineur’ van Frédérique Chopin. Door het lawaai van de bombardementen kan hij zichzelf nauwelijks horen. Een halfuur na afloop van dit optreden wordt de zaal van de Poolse omroep geraakt en is de radio definitief uit de lucht. De consequenties van de erop volgende Duitse bezetting zijn voor de inwoners van Warschau afschuwelijk: het getto, de joodse opstand, de deportaties. Maar terwijl zijn volledige familie en vele vrienden worden uitgemoord, overleeft Szpilman in de ruïnes van zijn geliefde stad. Hij krijgt daarbij niet alleen de hulp van Poolse verzetsstrijders, maar ook van de Duitse officier Wilm Hosenfeld, die hem op 23 september het stuk van Chopin had horen spelen.”

Eerste indruk

Een indrukwekkend verhaal. Bij het schrijven van een recensie vraag ik me altijd af of het boek goed genoeg is om anderen aan te moedigen het ook te gaan lezen. In dit geval, vraag ik me af of ik goed genoeg ben om de drama, de horror en de schoonheid van dit klassieke Holocaust memoires goed uit te drukken. Dit boek is zo gewelddadig, gruwelijk en wreed geschreven dat ik mijn hart moest blokkeren voor de gevoelens die loskwamen tijdens het lezen anders had ik dit boek niet uit kunnen lezen.

Het verhaal

Jonge Wladyslaw Szpilman woonde met zijn ouders, twee zussen en zijn broer in Warschau. Zijn liefde was muziek, vooral pianomuziek. Hij speelde op evenementen rond de stad en componeerde zijn eigen stukken. Ook bespeelde hij de piano voor live radio-uitzendingen in de stad. Het leven was goed en tijdens zijn werk ontmoette hij veel bevriende muzikanten. Wel waren er geruchten geweest vanuit Duitsland. Een man genaamd Hitler marcheerde met zijn leger in de richting van hun stad. Dit waren volgens Wladyslaw en anderen maar geruchten en als het wel zo was dan waren de Britten en de Fransen er om het kwaad af te weren. Het was in september 1939 dat Szpilman Chopin speelde, de Nocturne in C mineur om precies te zijn. Dit werd live uitgezonden via het Duitse radiostation. Op dat moment vielen de eerste Duitse granaten. Dat was het laatste live concert dat werd uitgezonden in Warschau. De centrale werd gebombardeerd en de vernietiging van de stad begon. Vanaf dat moment veranderde omstandigheden van dag tot dag, uur per uur. De getto werd opgericht met als doel het isoleren van Joden, waardoor het gemakkelijker en eenvoudiger werd de mensen te vinden en uit te roeien. Enkele eeuwen van humanitaire vooruitgang vernietigd, de stad was eigenlijk weer terug in de Middeleeuwen. Een stad waar iedereen druk bezig was te overleven. Wladyslaw heeft in die tijd afscheid moeten nemen van familie, vrienden en vrienden van vrienden. Toch had deze man geluk. Er zijn tal van momenten in de roman waar de groep waar hij in zit wordt verdeeld tussen mensen die wel of geen kogel krijgen, momenten waar er huiszoekingen zijn en hij niet gevonden wordt, of gered wordt door kennissen met gevaar voor hun eigen leven.  Wladyslaw is niet gewoon een pianist tijdens de 2^e wereldoorlog, hij is vasthoudend en vindingrijk en heeft een geweldig instinct om te overleven. Nadat de hele stad verwoest is en er niemand in het getto meer over is, is hij nog in leven. Maandenlang voelde het alsof hij  de enige levende persoon in Warschau was, vaak op de rand van de hongerdood. Hij wordt geholpen door een van de meest heldhaftige mannen, Wilm Hosenfeld. Deze Duitse soldaat geeft hem maanden lang brood en jam. Zal dit genoeg zijn om te overleven? En als hij overleefd, zullen zijn handen dan goed genoeg zijn om na de oorlog  opnieuw te spelen voor zijn publiek?

Wat ik ervan vond

Ik vind De Pianist een heel krachtig verhaal! Het is niet geschreven door een professionele schrijver, maar door de man die in zijn leven heeft geleden en zijn verhaal op papier heeft gezet om verder te kunnen. Er zit niet veel emotie in het boek. Wladyslaw schreef het op zoals het was, hij bleef bij de feiten, hoe gruwelijk deze ook waren. Dit maakt het verhaal anders dan vele andere boeken over de 2^e wereldoorlog. Ik vond vooral de kleine verhalen in het verhaal mooi; de conflicten met zijn broer, zijn verwarring over zijn zus , de mensen die hem hielpen zich te verbergen en het gruwelijke verraad van zijn eigen volk, de gedachte dat de samenwerking met de nazi’s opluchting zou brengen.

De personages

De personages in De Pianist zijn oppervlakkig, hier merk je dat Wladyslaw van origine geen schrijver was. Er worden namen genoemd maar het blijft bij een naam. Ook de onderlinge banden met vrienden en familie is niet diep uitgewerkt. Ondanks dat dit normaal een punt is dat mij kan irriteren heb ik dat in dit boek niet zo ervaren. Door het heftige verhaal wordt er al genoeg ingespeeld op de emotie, daar is niet meer voor nodig.

Conclusie van De Pianist

Na veel verhalen te hebben gehoord en veel boeken te hebben gelezen, kan ik het me alsnog niet voorstellen hoe het zou zijn om te moeten overleven tijdens de Holocaust. Dit boek komt bij mij dichterbij dan de meeste andere boeken in dit genre. De afschuw en wanhoop van die donkere tijd in onze geschiedenis zijn duidelijk voelbaar. Szpilman’s eigen verhaal wordt verteld in zijn eigen woorden en ik word achtervolgd door de ervaringen die hij had en ik ben geïnspireerd door zijn wil om te leven ondanks het verlies van elk gezinslid. De directheid en eenvoud van dit verhaal maken het tot een waar memoire dat iedereen gelezen moet hebben.

Beoordeling: