Recensie: De Pianist van Wladyslaw Szpilman
Mijn boekenkast is vol en mijn huis ook dus er kan geen boekenkast meer bij. Twee opties; een nieuw huis vinden, wat natuurlijk heel leuk is. Of boeken uit de kast pakken die ik niet eerder heb gelezen. Sinds deze maand ga ik voor de tweede optie. Ik pak elke maand één parel uit mijn boekenkast. Deze maand is dat ‘ De Pianist ’ van Wladyslaw Szpilman geworden. Een boek dat al vijf jaar in mijn kast staat en ik nog nooit had gelezen. Lees nu wat ik van het boek vind.
“De pianist is een verbijsterend verhaal, maar is ook bemoedigend. De pianist is een ode aan de triomf van de menselijke geest, de kracht van de muziek, de overlevingsdrang en het verzet tegen het kwade. Op 23 september 1939 speelt de jonge pianist Wladyslaw Szpilman voor de radio ‘Nocturne in d-mineur’ van Frédérique Chopin. Door het lawaai van de bombardementen kan hij zichzelf nauwelijks horen. Een halfuur na afloop van dit optreden wordt de zaal van de Poolse omroep geraakt en is de radio definitief uit de lucht. De consequenties van de erop volgende Duitse bezetting zijn voor de inwoners van Warschau afschuwelijk: het getto, de joodse opstand, de deportaties. Maar terwijl zijn volledige familie en vele vrienden worden uitgemoord, overleeft Szpilman in de ruïnes van zijn geliefde stad. Hij krijgt daarbij niet alleen de hulp van Poolse verzetsstrijders, maar ook van de Duitse officier Wilm Hosenfeld, die hem op 23 september het stuk van Chopin had horen spelen.”
Eerste indruk
Een indrukwekkend verhaal. Bij het schrijven van een recensie vraag ik me altijd af of het boek goed genoeg is om anderen aan te moedigen het ook te gaan lezen. In dit geval, vraag ik me af of ik goed genoeg ben om de drama, de horror en de schoonheid van dit klassieke Holocaust memoires goed uit te drukken. Dit boek is zo gewelddadig, gruwelijk en wreed geschreven dat ik mijn hart moest blokkeren voor de gevoelens die loskwamen tijdens het lezen anders had ik dit boek niet uit kunnen lezen.
Het verhaal
Jonge Wladyslaw Szpilman woonde met zijn ouders, twee zussen en zijn broer in Warschau. Zijn liefde was muziek, vooral pianomuziek. Hij speelde op evenementen rond de stad en componeerde zijn eigen stukken. Ook bespeelde hij de piano voor live radio-uitzendingen in de stad. Het leven was goed en tijdens zijn werk ontmoette hij veel bevriende muzikanten. Wel waren er geruchten geweest vanuit Duitsland. Een man genaamd Hitler marcheerde met zijn leger in de richting van hun stad. Dit waren volgens Wladyslaw en anderen maar geruchten en als het wel zo was dan waren de Britten en de Fransen er om het kwaad af te weren. Het was in september 1939 dat Szpilman Chopin speelde, de Nocturne in C mineur om precies te zijn. Dit werd live uitgezonden via het Duitse radiostation. Op dat moment vielen de eerste Duitse granaten. Dat was het laatste live concert dat werd uitgezonden in Warschau. De centrale werd gebombardeerd en de vernietiging van de stad begon. Vanaf dat moment veranderde omstandigheden van dag tot dag, uur per uur. De getto werd opgericht met als doel het isoleren van Joden, waardoor het gemakkelijker en eenvoudiger werd de mensen te vinden en uit te roeien. Enkele eeuwen van humanitaire vooruitgang vernietigd, de stad was eigenlijk weer terug in de Middeleeuwen. Een stad waar iedereen druk bezig was te overleven. Wladyslaw heeft in die tijd afscheid moeten nemen van familie, vrienden en vrienden van vrienden. Toch had deze man geluk. Er zijn tal van momenten in de roman waar de groep waar hij in zit wordt verdeeld tussen mensen die wel of geen kogel krijgen, momenten waar er huiszoekingen zijn en hij niet gevonden wordt, of gered wordt door kennissen met gevaar voor hun eigen leven. Wladyslaw is niet gewoon een pianist tijdens de 2e wereldoorlog, hij is vasthoudend en vindingrijk en heeft een geweldig instinct om te overleven. Nadat de hele stad verwoest is en er niemand in het getto meer over is, is hij nog in leven. Maandenlang voelde het alsof hij de enige levende persoon in Warschau was, vaak op de rand van de hongerdood. Hij wordt geholpen door een van de meest heldhaftige mannen, Wilm Hosenfeld. Deze Duitse soldaat geeft hem maanden lang brood en jam. Zal dit genoeg zijn om te overleven? En als hij overleefd, zullen zijn handen dan goed genoeg zijn om na de oorlog opnieuw te spelen voor zijn publiek?
Wat ik ervan vond
Ik vind De Pianist een heel krachtig verhaal! Het is niet geschreven door een professionele schrijver, maar door de man die in zijn leven heeft geleden en zijn verhaal op papier heeft gezet om verder te kunnen. Er zit niet veel emotie in het boek. Wladyslaw schreef het op zoals het was, hij bleef bij de feiten, hoe gruwelijk deze ook waren. Dit maakt het verhaal anders dan vele andere boeken over de 2e wereldoorlog. Ik vond vooral de kleine verhalen in het verhaal mooi; de conflicten met zijn broer, zijn verwarring over zijn zus , de mensen die hem hielpen zich te verbergen en het gruwelijke verraad van zijn eigen volk, de gedachte dat de samenwerking met de nazi’s opluchting zou brengen.
De personages
De personages in De Pianist zijn oppervlakkig, hier merk je dat Wladyslaw van origine geen schrijver was. Er worden namen genoemd maar het blijft bij een naam. Ook de onderlinge banden met vrienden en familie is niet diep uitgewerkt. Ondanks dat dit normaal een punt is dat mij kan irriteren heb ik dat in dit boek niet zo ervaren. Door het heftige verhaal wordt er al genoeg ingespeeld op de emotie, daar is niet meer voor nodig.
Conclusie van De Pianist
Na veel verhalen te hebben gehoord en veel boeken te hebben gelezen, kan ik het me alsnog niet voorstellen hoe het zou zijn om te moeten overleven tijdens de Holocaust. Dit boek komt bij mij dichterbij dan de meeste andere boeken in dit genre. De afschuw en wanhoop van die donkere tijd in onze geschiedenis zijn duidelijk voelbaar. Szpilman’s eigen verhaal wordt verteld in zijn eigen woorden en ik word achtervolgd door de ervaringen die hij had en ik ben geïnspireerd door zijn wil om te leven ondanks het verlies van elk gezinslid. De directheid en eenvoud van dit verhaal maken het tot een waar memoire dat iedereen gelezen moet hebben.
